Szlak RZEKI ZBRZYCY
Wiele - Jez. Witoczno
kolor niebieski
długość 45,4 km
Dość długi szlak przebiegający w południowo-zachodniej części województwa pomorskiego w rejonie chojnickim, czyli na obrzeżach powiatu kościerskiego i w powiecie chojnickim. Jego trasę niemal w całości wyznacza bieg rzeki Zbrzycy oraz jej lewego dopływu Młosiny (Młosienicy). Zbrzyca to najdłuższy lewy i najważniejszy turystycznie dopływ Brdy. Razem z Młosiną stanowi popularny szlak kajakowy. Obie rzeki płyną generalnie ze wschodu na zachód przez dość płaski obszar Równiny Charzykowskiej, okraszony także wieloma jeziorami. Przez kilka z nich, przepływają te rzeki, stąd są też one na trasie szlaku. Wymienić wypada znajdujący się w końcowej partii szlaku ciąg jezior: Księże, Długie, Parszczenica i Śluza, oraz będące celem Zbrzycy - Witoczno, nad którym też kończy się szlak. Na uwagę zasługuje również położone niedaleko Wiela malownicze jezioro Kły o charakterze lobeliowym. Na Zbrzycy funkcjonowało niegdyś sporo młynów. Zachowały się po nich ślady, ale i działające do dziś obiekty jak choćby w Kaszubie.
Z uwagi na małą liczbę dróg bitych i stosunkowo słabe skomunikowanie dość uciążliwy w korzystaniu z niego. Ale ciekawy przez cały rok, choć z pewnością w okresie jesiennym jeszcze bardziej, z uwagi na dodatkowe atrakcje w postaci grzybów i jagód. Jednakże aby zobaczyć, jak pracuje piec chlebowy w Widnie, trzeba być tam na początku sierpnia.
Opis szlaku:
Szlak rozpoczyna się w centrum Wiela (ulica Główna) na przystanku PKS (km 0,0). Tutaj rozpoczynają się też (względnie kończą) dwa inne szlaki piesze: czerwony Kaszubski im. Rydzkowskiego oraz czarny Wdzydzki. Szlak niebieski prowadzi wspólnie ze szlakiem czerwonym na zachód w kierunku widocznego kościoła. Zaraz za kościołem szlak czerwony skręca w lewo, natomiast niebieski prowadzi dalej, najpierw między zabudowaniami ulicą Derdowskiego a potem już szosą w kierunku Lubni wśród łąk i pól tuż przy granicy Wdzydzkiego Parku Krajobrazowego (po prawej). Po lewej w oddali widoczne jest Jezioro Wielewskie. Wkrótce szosa osiąga skraj lasu a szlak po ok. 200 m na wysokości znajdującego się z lewej strony pomnika (km 2,2) skręca w prawo na leśną drogę. Teraz przez ok. 1 km biegnie lasem sosnowym w kierunku Radunia, a następnie skręca w lewo, by po ok. 0,5 km powrócić do szosy Wiele – Lubnia. Brzegiem szosy szlak prowadzi przez ok. 400 m mając po obu stronach podmokłe tereny leśne. Za zakrętem opuszcza szosę i leśną drogą udaje się w prawo, by po blisko 2 km osiągnąć brzeg jeziora Kły (km 6,3). Tu znajduje się miejsce wypoczynku – stolik i ławeczki, z których najczęściej korzystają wędkarze. Szlak dalej biegnie piaszczystą drogą, ale po ok. 100 m skręca w prawo w mało widoczną ścieżkę biegnącą wśród młodnika sosnowego w kierunku jez. Wielkie Młosino. Nie dochodząc do brzegu jeziora skręca w lewo i dalej biegnie jeziorną skarpą do widocznego wysokiego lasu. Dalej prowadzi najpierw równolegle do brzegu jeziora a później blisko brzegu przez gęste zarośla aż do osiągnięcia skraju lasu. Tu szlak skręca w lewo drogą biegnącą skrajem lasu – po prawej pozostaje widoczne lustro jeziora Wielkie Młosino (km 8,0) i ładne miejsce na odpoczynek na łące. Polną drogą dociera do zabudowań, tu przechodzi przez środek gospodarstwa, a następnie wydostaje się na szeroki trakt prowadzący do miejscowości Lamk. Po drodze przecina linię kolejową Kościerzyna – Chojnice. Po przejściu przez tory szlak nadal biegnie niewielkim lasem, by za chwilę osiągnąć zabudowania wsi Lamk. W centrum wsi obok młyna na Młosinie szlak przecina szosę Kościerzyna – Chojnice (km 9,9). Dalej biegnie asfaltową drogą i po ok. 500 m dociera do zabudowań klasztoru Orlik. Tuż za murem klasztornym szlak skręca z szosy w lewo na polną drogę w kierunku południowym, by po ok. 500 m dojść do wsi Orlik (km 11,6). Tu ponownie przecina rzekę Młosinę i za chwilę skręca w prawo, by wyjść na rozległe pola i łąki. Przez ok. 1,5 km szlak biegnie przez otwarty teren między polami uprawnymi poprzecinanymi niewielkimi strumykami. Dochodzi do lasu i po ok. 500 m osiąga zabudowania wsi Leśno, a praktycznie jej przysiółka Wiewiórkowo. Początkowo na tyłach zabudowań, potem między domami ulicą Ogrodową szlak doprowadza do szosy (ulica Wyszyńskiego – km 13,8), którą dochodzi do centrum wsi i znajdującego się tuż za skrzyżowaniem (km 14,5) drewnianego kościoła z 1650 r.
Nieco przed mostem dołącza się z lewej z ulicy Wykopaliskowej szlak zielony Zaborski prowadzący z Brus do Drzewicza. Na rozdrożu w rejonie kościoła odchodzi on szosą w kierunku Parszyna. Natomiast szlak niebieski dalej ulicą królowej Marii Ludwiki prowadzącą w kierunku Czapiewic wiedzie na południe przecinając kolejny raz rzekę Młosinę. Około 500 m za kościołem gwałtownie opuszcza szosę w prawo wchodząc na niezbyt wyraźną drogę biegnącą przez rozległe łąki. Po ok. 600 m osiąga ich skraj i teraz lasem dochodzi do leśniczówki Leśno (km 16,7) znajdującej się przy szosie Leśno – Kaszuba. Od leśniczówki szosą w kierunku zachodnim początkowo przez las później przez pola szlak doprowadza do wsi Kaszuba. Tu szlak skręca w prawo i obok zabudowań dawnego dworu Główczewskich z 1912 r. dociera do starego młyna na Zbrzycy (km 18,4). Stąd nieznacznie wspina się w kierunku kapliczki, przed nią skręca w lewo i dalej prowadzi do wsi Rolbik. Teraz następuje dłuższa, ponad pięciokilometrowa, partia leśna szlaku w sąsiedztwie doliny, w której meandruje Zbrzyca. Po drodze na dużej polanie w pobliżu takiego rzecznego meandru znajduje się osada Milachowo – Młyn, dawniej młyn, obecnie przede wszystkim tartak (km 22,6). W Rolbiku znaki prowadzą obok sklepu, przy którym znajduje się wiata z ławkami. Następnie szlak przecina wieś i doprowadza do mostu na Zbrzycy (km 24,4), za którym skręca w prawo do lasu. Leśną drogą przecina kolejno dwa rozwidlenia, na których wybiera prawe odgałęzienia. Po wyjściu na skraj lasu wychodzi znów na rozstaje, gdzie także idzie w prawo i w efekcie doprowadza do ogrodzonej szkółki leśnej. Teraz szlak skręca w prawo, schodzi w dół i za płotem szkółki skręca na lewo. Biegnie wzdłuż ogrodzenia na skraju mokradeł, przecina mały rów (odpływ z jeziora Duży Babionek), za którym skręca w lewo w głąb lasu. Leśną drogą szlak dochodzi do Użytku Ekologicznego „Jezioro Duży Babionek” (km 26,8) a po ok. 1 km doprowadza do wsi Widno. Szlak przechodzi obok miejsca gdzie znajduje się słynny piec chlebowy, gdzie na przełomie lipca i sierpnia odbywa się festyn i pieczenie chleba zgodnie z tradycyjną recepturą. Obok pieca znajduje się duży plac z ławeczkami, stanowiący kolejne miejsce wypoczynku. Po minięciu pieca szlak wchodzi na drogę asfaltową, którą przechodzi przez most na Zbrzycy (km 28,2), obok którego jest też wiata dla wodniaków. Wkrótce dostaje się do skrzyżowania dróg, na którym skręca w lewo w drogę prowadzącą do wsi Laska. Po ok. 300 m droga ta przecina rzekę Kulawa (km 28,5). Wzdłuż niej od północy doprowadza do mostu szlak zielony Zaborski.