Szlak WDZYDZKI
Gołuń - Wiele kolor czarny; długość 19,3 km
Szczegółowy opis szlaku wraz z kilometrażem
Początek szlaku czarnego znajduje się w Gołuniu na skrzyżowaniu dróg przy kempingu (km 0,0). Tutaj rozpoczyna się też szlak: czerwony Kaszubski, który ostatecznie zaprowadzi do Sierakowic. Tędy przebiegają także szlaki: zielony Kręgów Kamiennych z Sierakowiec do Czarnej Wody oraz odcinek olpuski szlaku niebieskiego im. Izydora Gulgowskiego. Szlak czarny wraz ze szlakami niebieskim i zielonym kieruje się na południe asfaltową drogą wiodącą w kierunku hotelu "Gołuń". Niebawem drogę tę opuszcza i skręca w lewo na wyraźną drogę gruntową prowadzącą między zabudową letniskową. Po dojściu do poprzecznej drogi częściowo wyłożonej płytami prefabrykowanymi szlak skręca w prawo. Po lewej stronie zza drzew prześwituje jez. Stryjek. Po dojściu do rozdroża (km 0,8), na którym w lewo skos odchodzi szlak niebieski, szlak czarny wraz z zielonym skręca w prawo. Idą wzdłuż ogrodzeń letniskowej zabudowy a następnie zataczają łuk w lewo (na wprost widać jezioro Gołuń). Dalej oba szlaki wiodą drogą, która biegnie powyżej skarpy nadjeziornej i mijają położone nad jeziorem pole biwakowe. Na znajdującym się tu rozdrożu kierują się w wyraźniejszą drogę lewą i po około 300 m przecinają asfaltową szosę Olpuch - Wiele (km 2,2). Zaraz za szosą się rozchodzą: szlak czarny skręca w prawo na drogę, wiodącą równolegle do szosy, podczas gdy szlak zielony idzie dalej prosto nad jezioro Chądzie. Zatem znaki czarne prowadzą drogą na południowy-zachód, z której widać koniec jeziora Chądzie. Droga ta przechodzi w ścieżkę przyjeziorną i wyprowadza szlak na szosę. Następnie szlak opuszcza szosę (w pobliżu przystanek PKS) i skręca w prawo skos na ścieżkę, wiodącą krótko pobliżem szosy. Na skrzyżowaniu dróg, idzie w prawo i teraz podąża krętą trawiastą drogą, na trasie której przecina drogę do zabudowania Kruszyna (w prawo). Wkrótce osiąga wyraźny, szeroki trakt, którym dalej wiedzie ogólnie w kierunku zachodnim. Po około 2 km szlak wychodzi na śródleśną polanę, na której znajduje się samotny dom należący do miejscowości Zabrody (km 6,0). Skręca tu w lewo i ponownie wchodzi w las. Po 200 m przecina leśny dukt, stanowiący granicę gmin Kościerzyna - Karsin a na najbliższym skrzyżowaniu dróg skręca w prawo i trzymając się krętej nieco, ale wyraźnej drogi zmierza na zachód, potem na południowy-zachód w kierunku jeziora Wdzydze. Po wyjściu z lasu szlak skręca w lewo nad jezioro i do miejscowości Lipa. Wśród zabudowań na rozdrożu (km 7,7) skręca w lewo (droga dalej prosto wiedzie do Ośrodka Wczasowego Centrum Techniki Okrętowej ulokowanego na jeziornym półwyspie) i wyraźną drogą wykonuje łuk w prawo obchodząc mocno wcinającą się w ląd zatoczkę. Niebawem wchodzi w las i na jego skraju opuszcza szeroką drogę zmierzającą do Wdzydz Tucholskich.
Wykorzystuje teraz ścieżkę, która wiedzie powyżej krawędzią skarpy nadjeziornej i wkrótce wkracza między zabudowę letniskową. Szlak opuszcza las i schodzi nad zatoczkę jeziora Wdzydze. Później zaczyna się wspinać i wchodzi między pierwsze domy wsi Wdzydze Tucholskie. Droga wiedzie wzdłuż krawędzi skarpy przyjeziornej i przecina wieś omijając położony niżej półwysep z wewnętrznym jeziorkiem Pomarczyn. Na trasie w rejonie baru "Pod Brzozami" skrzyżowanie (km 9,7), z którego idąc w lewo można dojść do przystanku PKS. Szlak mija ostatnie zabudowania Wdzydz Tucholskich i wiedzie teraz skrajem lasu. Opuszcza drogę i idącą w prawo skos ścieżką, zbliża się do brzegu jeziora. Później wchodzi między ośrodki wczasowe zlokalizowane nad jeziorem w miejscowości Borsk, czego dowodem jest pojawiający się na początku pomost widokowy nad przystanią jachtową. Następnie szlak wiedzie betonowym chodnikiem i zbliża się niemal do samego brzegu jeziora Wdzydze. Ta część Borska nosi nazwę Jasnochówka; jest tu też w pobliżu przystanek PKS o tej samej nazwie. Szlak wiedzie dalej drogą gruntową mniej więcej na południe wzdłuż brzegu jeziora mijając z lewej bar i kilka domów w Jeziornej, a także sezonową smażalnię ryb "Wda". Kładką przechodzi nad Wdą (km 12,0), która z prawej strony ma swój wypływ z jeziora. Za rzeką nadal prowadzi wśród letniskowej zabudowy między innymi obok położonego po prawej stronie Ośrodka Wczasowego "Czarnowodzianka" (km 12,3). Ta część Borska nosi nazwę Czarnowodzianka. Nie zmieniając kierunku, czyli idąc dalej na południe przez las, choć oddalając się od jeziora, które tu przechodzi w zwężającą się zatokę, szlak mija urocze oczko wodne. Na najbliższym skrzyżowaniu dróg biegnie w prawo a później opuszcza drogę idąc w prawo skos ścieżką, by dojść do stawku, przy którym skręca w prawo. Teraz szlak wiedzie drogą w kierunku zachodnim i w końcu dochodzi ponownie nad jezioro Wdzydze. Znajduje się tu ono sporo poniżej skarpy nadjeziornej. Szlak skręca w lewo i prowadzi teraz dłuższy odcinek ścieżką powyżej brzegu jeziora. Po dojściu do jaru omija go łukiem w lewo i niebawem wychodzi na skraj lasu. Dalej ścieżka wiedzie wzdłuż skraju lasu w kierunku południowo - zachodnim i wychodzi na obszerną polanę, z której roztacza się widok na jezioro. Teraz szlak prowadzi przez las ścieżką biegnącą na zachód bezpośrednio nad brzegiem jeziora. Szlak opuszcza zadrzewioną zatokę Przydół kończącą jezioro Wdzydze i wchodzi w głęboką dolinkę na jej przedłużeniu. Wiedzie tu łąkowa droga otoczona szpalerem drzew, która skręca w prawo (w górę), podczas gdy szlak podąża na wprost i wchodzi w wciśnięty w pola zarośnięty jar. Po dojściu do poprzecznej, wyraźnej drogi skręca na nią w lewo. Widać w pobliżu pierwsze zabudowania Przytarni. Po dojściu do szosy szlak skręca na niej w prawo, aby po około 300 m przy przydrożnym krzyżu opuścić ją (km 16,4) i skręcić w lewo. Szosa dalej prowadzi do centrum Przytarni, gdzie jest sklep spożywczy i przystanek PKS. Natomiast szlak biegnie szeroką, gdzieniegdzie utwardzoną drogą w kierunku Wiela. Droga początkowo wspina się i w swej kulminacji pozwala dostrzec pozostawione jezioro Wdzydze i pobliskie Wiele. Na dalszej swej trasie mija nieduże laski, oczka wodne i zagłębienia powstałe w wyniku eksploatacji kruszywa. Szlak stopniowo zbliża się do wsi, której górujący nad zabudową kościół widoczny jest od dłuższego czasu. Wreszcie wchodzi do Wiela na ulicę Pocztową; ona doprowadza do ulicy Kościerskiej a ta do Głównej. Na tej centralnej ulicy Wiela w pobliżu przystanku PKS kończy się szlak czarny (km 19,3). Tutaj także znajdują się początkowe znaki szlaków: niebieskiego Rzeki Zbrzycy dochodzącego nad jezioro Witoczno i czerwonego Kaszubskiego im. Juliana Rydzkowskiego prowadzącego do Chojnic.